Temat odsłuchu z głośnikami - na przykładzie różnych instalacji z fińskimi monitorami studyjnymi Genelec

Optymalne dobranie sprzętu jest czymś oczywistym dla studia, gdzie formowane są nagrania, które później będą odtwarzane w domach. Rzadziej praktykowane jest dobieranie sprzętu dla np baru, o czym warto jednak pomyśleć, jeżeli gościom nie ma tam być serwowana rozcieńczona muzyka. W domach różnie z tym bywa, bo często muzyka ma być jedynie tłem podczas innego zajęcia, jak np praca z arkuszem kalkulacyjnym, czy gotowanie posiłku. 

Powyżej na zdjęciu z baru widać pod sufitem zainstalowane monitory studyjne fińskiego producenta Genelec. Wybrany został tu tradycyjny model dwudrożny. Muzyka ma być tam odtwarzana dla wielu słuchaczy, więc nie ma konkretnego miejsca odsłuchu i nierentowna jest tu inwestycja w droższy model obsługujący kalibrację GLM. Z czasem może się to oczywiście zmienić, jeżeli pojawi się oprogramowanie uwzględniające potrzeby instalacji w barach. Jeżeli muzyka w domu ma być odtwarzana tylko w tle, to sytuacja jest podobna do tej w barze.

Inaczej jest, gdy w domu chcemy relaksować się muzyką siedząc w konkretnym miejscu. Lepiej pasują do tego głośniki ze współosiowym przetwornikiem elektroakustycznym i inne ich rozmieszczenie w pomieszczeniu. W pokojach rekomendowane jest od lat ustawienie głośników metr przed ścianą, która jest za nimi. Na zdjęciu widać, że do ścian bocznych odległość jest podobna. Przetwornik jest również na wysokości metra od powierzchni podłogi. Chodzi tu także o to, by przetwornik był na wysokości uszu siedzącego na kanapie, co w praktyce jest często właśnie na wysokości około metra. Natomiast do sufitu i ściany za słuchaczem odległości jest większa. Każdy może również sprawdzić, że siedząc z głową opartą o ścianę fragmenty dźwięku z niższymi tonami stają się głośniejsze i przez to jest rekomendacja, by zachować odległość metra, ale bardzo często w praktyce krótszy dystans sprawdza się całkiem dobrze. Większą swobodę w umeblowaniu pokoju mogą zapewnić droższe modele monitorów studyjnych Genelec. Samemu można je profesjonalnie skalibrować stosownie do ich rozmieszczenia w pomieszczeniu. Potrzebny jest do tego pakiet z oprogramowaniem GLM, który nie jest tani, bo to oferta dla zawodowców z najwyższymi wymaganiami. 

 Koszt pakietu nie jest wyskoki dla studia nagrań, w którym pracują zawodowcy z mocną pozycją w branży i zainwestowane są znaczące kwoty w sprzęt i akustykę pomieszczenia. Monitory odsłuchowe są często wbudowane w ścianę i nie można ich przestawić, by dla konkretnego realizatora dźwięku optymalnie dostosować odsłuch. Takie najbardziej zaawansowane rozwiązania mogą wiele zyskać, jeżeli zbudowane zostały z użyciem podzespołów Genelec. Stworzone dla nich oprogramowanie pozwala na optymalną kalibrację dla konkretnej osoby.

 Najtrudniej jest dobrać zestaw do odtwarzania muzyki z współczesnych nagrań dla kina. W 1982 roku powstał THX, który precyzyjnie standaryzuje warunki projekcji i odsłuchu kinowego. Jego celem jest zapewnienie wierność reprodukowanego dźwięku i obrazu w salach oznaczonych tym znakiem. Konkretnie mówiąc, jest to gwarancja, że sprzęt jest skalibrowany dla danego pomieszczenia, by dźwięk był optymalnie odtwarzany według tego standardu.

Wikipedia podaje, że z stosowny certyfikat mają w Polsce jedynie 2 kina, a na dodatek tylko po jednej sali w każdym z nich i podobnie jest po stronie produkcji, bo są w 2 miejscach. W tym haśle Wikipedia słusznie zwraca również uwagę, że "często można spotkać się z mylnym utożsamianiem THX z formatami dźwięku wielokanałowego – Dolby Digital czy DTS". Jest tak, bo naklejka na sprzęcie informuje jedynie o zgodności z tym standardem. Hasło "kino domowe " bardzo jasno podaje na wstępie, że chodzi tu o "zestaw urządzeń audio i wideo przeznaczony do oglądania filmów, który pozwala symulować w warunkach domowych wrażenie dźwiękowe, jakiego doświadcza widz na sali kinowej lub koncertowej". Etykietka jest więc informacją, że dany sprzęt może symulować odtwarzanie standardu THX. To znaczy jedynie, że cały dostępny w nagraniu dźwięk wielokanałowy jest odtwarzany i nie są wyłączone jego części składowe. Jest to jednak odtwarzane inaczej, aby dany sprzęt mógł sobie z tym poradzić. Logicznie rzecz biorąc, można do tego zaliczyć także sprzęt, gdzie wielokanałowy dźwięk miksowany jest do stereo i odtwarzany z 2 głośnikami, ale dla branży RTV nie jest to interesujący atut marketingowy, więc wizualną informacją o zgodności obdarzane są zestawy kina domowego.

Windows daje możliwość odtwarzania przestrzennego z 4 głośnikami zarówno nagrań stereofonicznych, jaki i wielokanałowych. Można ją wypróbować z większością biurkowych PC.  Jest także funkcja dla kalibracji sygnału stosownie do rozmieszczenia głośników w pokoju, która nie jest tak zaawansowana jak GLM, ale jest uniwersalna.

GLM działa z monitorami w wersji SAM i polski przedstawiciel Genelec podaje na ten temat:  Coraz więcej osób poszukuje systemów audio, które zapewnią idealną reprodukcję dźwięku w trudnych warunkach akustycznych. W odpowiedzi na to zapotrzebowanie, firma Genelec opracowała technologię SAM™ (Smart Active Monitor). Opatentowane przez firmę Genelec oprogramowanie GLM™ (Genelec Loudspeaker Manager) służy do kontroli nowatorskiego algorytmu Genelec AutoCal™, który pozwala na pełną automatyzację pomiarów, analizy i kalibracji monitorów.

 Filmik prezentuje filozofię fińskiej produkcji