Odtwarzacz winylu i szalaku dla cyfrowego zapisu

Ewolucja z czysto mechanicznego odtwarzania nagrań z muzyką na wspierane elektrycznie była prawie wiek temu, a z analogu na cyfrę nadal trwa. Ciekawą ofertę ma niemiecka marka Dual z praktycznym wsparciem duńskiego Ortofon. Dual wystartował w 1927 roku. Bracia Christian i Joseph Steidinger stworzyli podwójny napęd dla gramofonu: elektryczny i sprężynowy. Reklamowano to jako „Dual-Motor” i to określenie przylgnęło do nich oraz zaistniało w nazwie ich marki. Ortofon założyli Arnold Poulsen i Axel Petersen, którzy od 1918 roku działali na potrzeby filmów dźwiękowych, a później płyt gramofonowych. Nazwa pochodzi z greki: orto - poprawne i fon - brzmienie.

Odtwarzacz płyt szalakowych z silnikiem elektrycznym zamiast mechanizmu z korbką był bardziej praktyczny dla słuchania muzyki w domu. Podwójny mechanizm pozwalał natomiast odtwarzać ją także na łonie natury, co już wówczas było popularne. Teraz można wiernie zgrać płyty winylowe i szalakowe na twardy dysk, a zapisaną z nich muzykę w plikach swobodnie odtwarzać w dowolnym miejscu. Serwisy strumieniowe maja oczywiście bogatą ofertę nagrań, ale ich jakość zbyt często pozostawia wiele do życzenia. Warto jest mieć własny serwer muzyki w PC z optymalnej jakości nagraniami pobranymi z sieci i zgranymi z CD oraz płyt analogowych.

Zapis na analogowych płytach dzielony jest na:

Gruborowkowy, z którym były tylko z nagrania monofoniczne w rowku szerokość 150 mikronów, do odtwarzania z igłą o promieniu wierzchołka 51-76µm.

Drobnorowkowy, gdzie dla nagrań monofonicznych jest rowek o szerokości 50 mikronów, a stereofonicznych 40. Oferowane są dla nich igły o promieniu wierzchołka od 13 µm do 18, a dla mono do 25 i warto jest z takich korzystać, by zapewnić optymalne odtwarzanie muzyki z rowka płyty.

Odtwarzacze dla każdego rodzaju płyt analogowych

Ciekawą recenzję produktu kosztującego 2299 zł z wkładką Ortofon 2M Red opublikował Michał Sommerfeld:, gdzie w bardzo rzeczowy sposób podkreślił: W mojej karierze sprzedawcy Hi-Fi wielokrotnie widziałem panikę w oczach kiedy zaczynałem tłumaczyć jak działa gramofon i niewątpliwą ulgę, gdy kwitowałem to: „ale ten gramofon ma wszystko co jest potrzebne”. Z tego względu CS418 bardzo mnie ucieszył, ponieważ jedyne czego potrzebujemy, żeby cieszyć się winylem, są właśnie płyty.

Obszerną recenzję opublikował także Tomasz Karasiński i można tam przeczytać: Nikogo nie dziwi fakt, że vintage'owe gramofony Duala są dziś całkiem poszukiwanym towarem. Choć w sklepach specjalizujących się w takim sprzęcie i na internetowych aukcjach nie są one jakąś wielką rzadkością, to ich ceny już nie spadają, a nawet jeśli przyjdzie nam zapłacić 1499 albo 1999 zł, to wciąż tyle samo, ile kosztują nowe, ale bardzo skromne gramofony. Jeszcze do niedawna myślelibyśmy wyłącznie w ten sposób, bo nowego Duala nie można było kupić. Kilka dni temu to się zmieniło. Firma przypomniała nam o swoim istnieniu, wypuszczając na rynek dwa blisko spokrewnione modele, CS 418 i CS 518. Oba na wskroś klasyczne, ale bogato wyposażone. Oba są manualne, z tym że pierwszy otrzymał wbudowany przedwzmacniacz korekcyjny, napęd paskowy, łatwe w obsłudze ramię i wkładkę Ortofon 2M Red, a w drugim dodatkowo zamontowano ramię z bardziej zaawansowanym technicznie zawieszeniem. Spodziewałem się, że Dual policzy sobie za nie jak za zboże, ale i tu spotkało mnie zaskoczenie. CS 418 kosztuje 2299 zł, a CS 518 - 2999 zł. Dwa tysiące z kawałkiem za nowiutkiego Duala? Musiałem się temu przyjrzeć, dlatego jeszcze przed oficjalną premierą do naszej redakcji zawitał tańszy model CS 418.

Ciekawszy jest droższy Dual CS 518, o którym w witrynie producenta informuje: Dla prawdziwych entuzjastów winylu, CS 518 jest wyposażony w podwójny kardanowy układ tonu wykorzystujący łożyska kulkowe dla zapewnienia optymalnej precyzji. To marketingowe wyjaśnienie może być niewystarczająco przekonujące, że warto jest zainwestować dodatkowe 600 zł w lepsze ramię gramofonowe, więc nie zaszkodzi przypomnieć, jaką ono ma funkcję. Mocowana jest w nim wkładka gramofonowa, którą ma prowadzić po płycie od zewnętrznej krawędzi do środka. Wkładka decyduje co zostanie wydobyte z płyty. Nie może jednak rozróżnić wibracji własnych ramienia i tego co przetwarza z rowka płyty. Jeżeli mikroskopijny diament na igle zamontowanej we wkładce nie jest stabilnie prowadzony w rowku, to w wygenerowanym sygnale z muzyką pojawiają się przekłamania.

Bez mała 2 razy więcej kosztuje w sklepie audio Dual CS 618Q. Zamiast napędu paskowego ma talerz zintegrowany z silnikiem i w specyfikacji jest lepsza wartość Wow & Flutter: < ±0,7 % (DIN WTD). W j.pol. podawane jest niezwykle sugestywnym dla tego pomiaru określenie "Drżenie i kołysanie dźwięku". Chodzi o test wskazujący skalę nierównomierną pracę napędu. Był to istotny problem i testy pozwalały odpowiednio skalibrować gramofon. Na zdjęciu powyżej widać taki test. We współczesnych gramofonach problemem nie jest już tak poważny i korzystniej jest przez to zainwestować taką kwotę w lepszej klasy igłę.

W tych 3 gramofonach zamontowana jest taka sam wkładka Moving Magnet od duńskiego Ortofon. Jedną z zalet wkładek MM tej marki jest, że w prosty sposób można zmienić w nich igłę, by optymalnie pasowała do rozmiaru rowka płyty. Oferowana z gramofonami wkładka ma promień końcówki trzpienia r/R 8/18 µm. Zamiennik dla mono z białą oprawką i Nude Spherica ma R 18 µm, a dla 78 z szarą R 65 µm. Można dokupić również igłę z precyzyjniej oszlifowanym diamentem, jak Bronze z Nude Fine Line r/R 8/40 µm, czy czarną z Nude Shibata r/R 6/50 µm, a nawet jej zmodyfikowaną wersję z zastosowaniem boru, która pojawiła się z okazji jubileuszu 250 rocznicy urodzin Ludwiga van Beethoven'a. Warto przy tym pamiętać, że dla 2M Red i zamienników optymalne ustawienie w ramieniu siły śledzenia to 18 mN, a dla tych droższych 15.

Mają wbudowany przedwzmacniacz dla wkładek Moving Magnet. Jest standardowo z korekcję RIAA. Można wyłączyć ten wzmacniacz, by skorzystać z droższego lub robić korektę z cyfrowym filtrowaniem w PC i w ten sposób zapewnić niższe przekłamania w nagraniu z muzyką. Ta możliwość wyłączenia jest również bardzo przydatna przy zgrywaniu płyt wydanych przed 1954 rokiem i szalakowych, które nie mają nagrań z korekcją RIAA.

Najbardziej zaawansowane rozwiązanie Duala są w modelu Primus Maximus. To limitowany do 100 szt model referencyjny z ręcznym wykonaniem na zamówienie w Niemczech. Oferta jest dla absolutnych koneserów i na zdjęciu powyżej widać, jak wiele wysiłku włożone jest dla stabilizacji ramienia. Dotyczy to również wibracji obudowy, w której jest zamontowane ramię. Ograniczenia są także dla niepożądanych drgań płyty, które zakłócają pracę wkładki. Chodzi o własne drgania mechaniczne gramofonu i akustyczne, które generuje głośnik w trakcie odtwarzania w domu muzyki z płyt analogowych. Te akustyczne nie są na szczęście problemem przy zapisie z płyt analogowych do plików w PC, bo głośnik nie musi w tym czasie generować dźwięku z wysoką mocą.

Jest w tej ofercie z Niemiec duńska wkładka Ortofon Quintet Bronze. To Moving Coil i przez to nie ma tu przedwzmacniacza dla wkładki Moving Magnet, jak w tańszych modelach. Wkładka ma diament ze szlifem Nude Fine Line r/R 8/40 μm. Nie jest to optymalne dla starszych płyt. Ekskluzywny MC dla mono ze specjalnie polerowanym Nude Ortofon Replicant 100 na wsporniku borowym i promień końcówki trzpienia - r/R 5/100 µm. Wielokrotnie taniej można dokupić wkładkę MM z podwójnym zestawem stosownych igieł. Zmieniając wkładki należy tylko za każdym razem pamiętać o właściwym ustawieniu ramienia. Z Quintet zalecana siła śledzenia to 23 mN i tylko 18 z 2M dla płyt bez RIAA. 

Odtwarzacz płyt winylowych z wieloma opcjami

W cenie ok 2000 zł był Dual DT 500 USB z całkiem dobrym ramieniem i popularną wkładką AudioTechnica 3600 ze sferycznym szlifem diamentu igły . Zawieszenie ramienia wzoruje się na udanej konstrukcji vertical pivot, która pojawiła się w CS 5000. Gramofon ma także przedwzmacniacz analogowy dla korekcji RIAA oraz przetwornik analogowo cyfrowy dla wyjścia USB. Polecany program to bezpłatny AudaCity. Pozwala to zrobić prostą archiwizację muzyki z płyt winylowych, ale są także możliwości dla bardziej ambitnych.

•  Przetwornik A/C nie pracuje precyzyjnie i jest możliwość korzystania z sygnaułu analogowego, który został skorygowany wg standardu RIAA i optymalnie przetworzyć go na cyfrowy z mocą obliczeniową PC. 
• Sygnał wygenerowany przez wkładkę dostępny jest również bez wzmocnienia i korekty RIAA 
  
• Wkładkę można oczywiście wymienić na znacznie lepszą i wówczas trzeba poświecić dużą uwagę z jej właściwym zamontowaniem

Absolutna referencja dla zgrywania winylu

Jedną z najbardziej zaawansowanych konstrukcji gramofonowych na świecie zaoferował Peter Forsell z zawieszeniem ramienia i talerza na poduszce powietrznej. Jest to najbardziej skuteczny sposób na eliminowanie drgań własnych gramofonu i tych akustycznych z głośnika. Kalibracja ciśnienia dla tych poduszek powietrznych jest jednak dużym wyzwaniem i dotyczy to szczególnie ramienia. W tym gramofonie diament na igle we wkładce prowadzony jest w identyczny sposób, jak podczas tworzenia rowka płyty. Uzyskanie w domu takiej precyzji odtwarzania muzyki z rowka płyty winylowej wymaga sporej inwestycji, a jej pełna rentowność zależna jest od wahań barometrycznych. Niemniej z tym gramofonem można najwierniej wydobyć muzykę zapisaną w rowku płyty winylowej, by to w cyfrowej formie zachować na twardym dysku. 

Ramię prowadzące wkładkę równolegle w rowku płyty nazywane jest tangencjalnym i znajduje zastosowane już od lat 1950-tych. Oferty z min miało wiele firm: Bang&Olufsen, Harman Kardon, Lenco, Marantz, Pioneer, Revox, Sony, Technics. Angielskojęzyczna nazwa to: Linear tracking

W tradycyjnym ramieniu jest zawsze ustawienie kompromisowe, które najczęściej wystarcza dla zgrania muzyki z płyt analogowych dla domowego serwera muzyki.

Wszystkie płyty analogowe mają także mniejszy lub większy błąd z wycentrowaniem. Skorygować może to Nakamichi Computing Turntable. Najbardziej zaawansowany model TX-1000 widać na zdjęciu i pozwala stwierdzić w praktyce, że błąd z wycentrowaniem jest mniej uciążliwy z ramieniem, jak w Air Forsell.

 

Płyty nie są również idealnie płaskie i japoński Luxman zaoferował rozwiązanie z podciśnieniem, by perfekcyjnie przylegała do talerza. Szwajcarski Thorens zaoferował natomiast gumową podkładkę na talerz do której płyta mogła dokładniej przylegać przez wytworzenie między nimi próżni, z pomocą pompy podciśnieniowej. Bez takich rozwiązań tradycyjne ramie ma jeszcze bardziej utrudnione zadanie, bo zmaga się z wieloma kompromisami, by diament był precyzyjnie położony w rowku płyty.

 Cyfrowy zapis muzyki z płyt analogowych nie ma sensu ze współczesnymi urządzeniami z wyjściem USB, w których ramię gramofonowe ma najczęściej wkładkę nazywaną: piezoelektryczna, kryształowa, ceramiczna. 

Taka wkładka była kiedyś dobrą alternatywą dla stalowego kolca w gramofonach na korbkę. Sprawdzała się w czasach, gdy w domach popularne były meble z wbudowanym głośnikiem i radiem lampowym, którego pierwotną funkcję rozszerzono wbudowanym gramofonem elektrycznym, a ten musiał pracować w wyjątkowo niekorzystnych warunkach z gąszczem najróżniejszych drgań.

Dual wprowadził w związku z tym do swojej oferty gramofony z elastycznym zawieszeniem. Były montowane w bardzo wielu zintegrowanych z głośnikiem radiogramofonach lampowych. Miał niejednokrotnie zaawansowane rozwiązania dla automatycznego odtwarzania wielu płyt, co bardzo dobrze sprawdzało się podczas domowych imprez z tańcami.

Później dla płyt LP zaoferowano z nowoczesnymi wkładkami  i elastycznym zawieszeniem wolnostojące gramofony do tranzystorowych zestawów stereofonicznych.

W domach pojawiło się z czasem dużo więcej płyt, więc automatykę ograniczono do pojedynczego ich odtwarzania i taki wolnostojący gramofon Dual sprzedawany był w  stereofonicznych i kwadrofonicznych zestawach bardzo wielu marek.

Jeszcze bardziej popularny był przez długie lata w najróżniejszych zestawach nawiązujących bezpośrednio do tradycji radiogramofonu. Po II wojnie światowej Dual stał się największym producentem gramofonów w Europie, zatrudniając ponad 3000 pracowników w kilku fabrykach. Tak silna pozycja na rynku spowodowała, że przygotowali także współczesną ofertę z wyjściem USB, ale obecnie producenci urządzeń wielofunkcyjnych preferują jakość gramofonu z najniższego przedziału cenowego. W takich urządzeniach liczy się teraz ilość deklarowanych funkcji, a nie jakość odtwarzania muzyki i wystarczyć ma ogólna wiara, że stare płyty są lepsze od współczesnych nagrań.

Niemniej z legendarną marka amerykańską  jest oferta za ponad 30 tys i w informacji na jej temat podane jest: Na pierwszy rzut oka zintegrowany gramofon McIntosh MTI100 może wyglądać jak zwykły gramofon, ale bliższe spojrzenie ujawni, że tak naprawdę jest o wiele więcej. To naprawdę jedyny w swoim rodzaju produkt, przeznaczony dla tych, którzy chcą maksymalnej elastyczności w swoim domowym systemie audio, ale nie chcą – lub nie mają miejsca – na duży system audio w swoim domu. Dzięki całej wbudowanej łączności, jaką oferuje MTI100, może stać się centralnym elementem nowoczesnego domowego systemu audio dla nowoczesnego stylu życia. Po prostu dodaj swoje ulubione głośniki, a otrzymasz kompletny i wszechstronny system audio.

Pojawiają się również współczesne oferty, jak te opisane pt Bezprzewodowy soundbar dla zaspokojenia winylowego trendu

MusicCast Vinyl 500 to ciekawa oferta japońska dla nowoczesnego domu i o tej koncepcji można przeczytać we wpise pt Bezprzewodowy odtwarzacz winylu od Yamaha

Można oczywiście zintegrować gramofon także z obudową dla PC, by połączyć taki zestaw analogowo z aktywnymi głośnikami, ale użycie w tym celu modułu USB od Duala nie ma większego sensu.

W temacie jest tekst pt 10 tys za referencyjny przedwzmacniacz bez korekcji RIAA
 

PC4uMusic multilingual facebook profile >