Elektroakustyczne przetwarzanie dla przestrzenego odtwarzania muzyki nie tylko z PC

 

Konfiguracje PC4uMusic zakładają słuchanie muzyki z głośnikami, a wygląda na to, że znacznie zmieniły się nie tylko możliwości ich zakupu. W wielkopowierzchniowych sklepach RTV głośniki zajmowały kiedyś dużo miejsca, a teraz już mniej. Powodem tego jest nie tylko konkurencja handlu internetowego, chociaż ta miała z całą pewnością istotny wpływ na to. Sygnały o zmianie preferencji konsumenta pojawiły się pośrednio już wiele lat temu w komentarzach czytelników polskojęzycznego serwisu o oprogramowaniu. Niejednokrotnie komentowano konfiguracje z perspektywy korzystających jedynie ze słuchawek, a z myślą o nich pojawiła się tylko jedna, żeby dla uzyskania optymalnej separacji kanałów można było podłączyć je przez adapter Intel HD Audio > DIN 270°, a nie standardowy w PC minijack 1/8 cala.    

 

Jest to prosta konfiguracja z myślą o odtwarzaniu nagrań binauralnych (łac. bi – podwójny, auris – ucho), o których Wikipedia podaje: technika nagrywania dźwięku za pomocą dwóch mikrofonów, umożliwiająca słuchaczowi precyzyjną lokalizację w przestrzeni zarejestrowanych sygnałów akustycznych i tym samym stwarzająca dźwiękową iluzję przebywania w miejscu, w którym dokonywano nagrania. Bywa mylona ze stereofonią. Korzystając z linku zamieszczonego w krótkim zdaniu cytatu można dodatkowo przeczytać: Wyróżnia się również stereofonię słuchawkową, jednakże wymaga ona specjalnych nagrań przy użyciu dwóch mikrofonów zamontowanych w miejsce bębenków usznych na sztucznej głowie manekina.

 

W tym haśle Wikipedia podaje słusznie, że są różne rodzaje stereofonicznych technik mikrofonowych. Rozpoczyna się ono: Stereofonia (pot. stereo z gr. στερεός "twardy, stały, sztywny, przestrzenny" i φωνή "dźwięk, ton, głos") – elektroakustyczna metoda odbierania, zapisywania, transmitowania i odtwarzania dźwięku, tak aby u słuchającego wywołać wrażenie przestrzennego rozmieszczenia jego źródeł. Zapis dźwięku odbywa się za pomocą co najmniej dwóch niezależnych mikrofonów, osobno dla kanału lewego i prawego, transmisja zaś poprzez dwa oddzielne kanały do dwóch osobnych głośników. Użycie określenia odtwarzanie zamiast "transmisja" jest znacznie jaśniejsze. Dotyczy także słuchawek, które mają przecież wbudowane głośniczki. Jest jednak różnica z tym co możemy usłyszeć ze słuchawkami na głowie i rozstawionymi w pomieszczeniu głośnikami. Parafrazując karykaturalnie wstęp Wikipedii można to określić, że słuchawki dają twardy, stały, sztywny, a głośniki przestrzenny. 

 

Należy jednak spojrzeć na to nieco inaczej. Wiele osób ma już słuchawki, które były z telefonem komórkowym i inwestycja w głośniki wydaje się im mało adekwatna. Osoba inwestująca 500 złotych w słuchawki usłyszy więcej z nagrania, więc ich zakup jest logiczny, a para głośniczków w tej cenie nie zaimponuje jakością. Te rynkowe realia uwzględniono w Windows i zaoferowano dla słuchawek nowe możliwość dla odtwarzania przestrzennego z Dolby Atmos. Rozwiązania z oprogramowaniem pozwalają uzyskać z nimi i technologią cyfrową bardziej przestrzenne odtwarzanie nagrań stereofonicznych. Jednocześnie zapewnia to lepszą możliwość korzystania z zalet nagrań dźwięku wielokanałowego. Specyficzne realia związane z licencjami Dolby Labs spowodowały jednak, że ograniczono się do uniwersalnego rozwiązania systemowego.

Pozornie sytuacja wygląda podobnie z nowym formatem, o którym jest szerzej pt 2025 i Consumer Electronics Show to historyczna inauguracja Eclipsa Audio. Jest jednak istotna różnica, bo nie ma opłat licencyjnych. Daje to możliwość zaoferowania bardzo szerokiej gamy optymalnych rozwiązań zarówno ze słuchawkami, jaki i głośnikami, co teoretycznie oznacza ryzyko bezmyślnej konkurencji, która miała już kiedyś miejsce z Audio Stream Input/Output (ASIO), ale tym razem istnieje organ Alliance for Open Media  i to pozwala w praktyczny sposób uniknąć chaosu. 

 

Najbardziej intensywnego rozwoju w związku z odtwarzaniem nagrań Eclipsa Audio należy spodziewać się dla soundbarów i głośników wbudowanych w telewizorach. Obsługa dla słuchawek i zestawów kina domowego nie jest równie pilna, bo z nimi nadal można korzystać z istniejących rozwiązań dla formatu Dolby i w większości przypadków wystarczy tylko uaktualnienie oprogramowania. 

 

Zaawansowane soundbary zadowolą się także aktualizacją, bo ich konstrukcje podobnie jak rozwiązania dla kina domowego w ofertach RTV oparte są na systemach wbudowanych, a taki jak podaje Wikipedia: musi spełniać określone wymagania ściśle zdefiniowane pod kątem zadań, które ma wykonywać. Identycznie jak z ASIO w pierwszej kolejności liczy się własny interes konkretnego producenta. Wcześniejsza inwestycja w licencję Dolby nie pójdzie na marne przy uaktualnieniu oprogramowania.

 

Telewizory to również konstrukcje z systemem wbudowanym i tu dbanie producentów o własny interes stało się istotnym problemem dla wielu użytkowników, co zostało poruszone pt Android TV nie jest optymalny dla Mezzo. Wysoce prawdopodobne jest, że Eclipsa Audio wymusi poprawę obsługi fonii we współczesnych telewizorach, gdzie problemem jest nawet toporność systemów operacyjnych.  Praktyczny test telewizora w średniej klasie cenowej wykazał, że jeżeli sygnał nie zostanie wcześniej zniekształcony przy cyfrowym przetwarzaniu z tandetnym oprogramowaniem, to ze wzmacniaczem 40 W (po 10 dla prawego i lewego kanału oraz  20 dla niskich tonów) można dość przyzwoicie wysterować głośniczki wbudowane w zakrzywiony ekran, który został odpowiednio powieszony na ścianie. Okazało się, że w tym przypadku kompletowanie tanim soundbarem nie miało większego sensu. 

 

W wielu płaskich telewizorach soundbar jest bardzo potrzebny i teoretycznie te typu 2+1 powinny być najkorzystniejszą inwestycją. W praktyce może się jednak okazać, że prosty wariant stereofoniczny jest lepszy. Dużo zależy od wykazanej przez producenta staranności i rzetelności. Aktualnie tani soundbar dla podłączenia cyfrowego nie jest najczęściej dobrą inwestycją, bo w nich przetwarzanie D/A ma zbyt słabą jakość. To może się zmienić w nawiązaniu do Eclipsa Audio. Soundbar podłączony cyfrowo ze smartphonem ma także spory potencjał, o ile będzie do tego lepsze oprogramowanie. Laptopy z Windows mają już możliwości, by lepiej zagospodarować potencjał soundbaru z cyfrowym podłączeniem, ale do tego producenci nie zadbali jeszcze dostatecznie o optymalnie działające sterowniki. 

 Analogowe podłączenie z aktywnymi głośnikami nawet bardzo prostego laptopa, czy wręcz notebooka z zainstalowanym Windows daje dla grupki melomanów całkiem niezłe rezultaty. Bardzo dobrze sprawdziło się to z konfiguracją PC4uMusic w kawiarence widokowej Domu Zdrojowego w Sopocie, gdzie po sezonie była w niedziele odtwarzana na żywo audycja radiowa Siesta. Jednak systemowa kalibracja rozmieszczenia głośników nie obsługuje wyjścia słuchawkowego w przenośnych PC, ale w tym celu można bezpłatnie skorzystać ze specjalnej wtyczki do programu foobar2000. Więcej na ten temat jest pt Alternatywy konfiguracji PC4uMusic z MathAudio Room EQ. Wtyczka działa optymalnie tylko dla pary głośników lub prostego soundbaru stereofonicznego, a dla rozwiązań typu 2+1 ze wspólnym przetwornikiem dla niskich tonów musi być kompromisowa.

 

 Możliwości konfiguracji są znacznie szersze z PC typu desktop, który ma wyjścia dla dźwięku 5.1. Jest np wtyczka do foobar2000, która funkcjonuje jako aktywna zwrotnica, by uzyskać stosowny sygnał tylko dla wysterowania wspólnego głośnika niskotonowego. Najciekawsza dla przestrzennego odtwarzania muzyki w domu jest systemowa funkcja Windows z rozmieszczeniem 4 głośników w konfiguracji: lewy, środkowy i prawy przód oraz tylni. Wiele może tu wnieść rozwój na potrzeby Eclipsa Audio z zagospodarowaniem u użytkownika potencjału obliczeniowego i otwartej struktury PC. Najlepiej sprawdzi się z aktywnymi głośnikami. W sklepach muzycznych dostępna jest już ich szeroka oferta dla podłączenie analogowego, jak te opisane w tekście pt 200 - 300€ to bardzo dobra oferta brytyjska z koaksjalnym przetwornikiem elektroakustycznym. 

 

 Warto tu wspomnieć, co podaje Wikipedia: Dolby Surround Pro Logic – format dekodowania dźwięku otaczającego, dookólnego (ang. surround – otaczać). Jest to ulepszona wersja systemu dźwięku przestrzennego Dolby Surround, tym razem z czterema kanałami: przednim lewym, przednim centralnym i przednim prawym oraz kanałem tylnym... Dolby Pro Logic wykorzystuje dekodowanie matrycowe 4-kanałowego sygnału zapisanego na dwóch ścieżkach, zgodnie z założeniami formatu Dolby Surround... Dolby Pro Logic dekoduje matrycowo zakodowaną informację tak by stworzyć trzy kanały przednie oraz jeden kanał tylny odtwarzany przez dwa głośniki.

Jest w tym bezpośrednie nawiązanie do tego, o czym Wikipedia podaje: Ambiofonia – technika sztucznej regulacji pogłosu w salach koncertowych, operowych, studiach radiowych i telewizyjnych, za pomocą elektroakustycznych torów i układów nagłaśniających. Jest jednym z elementów reżyserii dźwięku, umożliwiając poprawę pełni jego brzmienia i uzyskania efektów dźwiękowych dobranych do produkowanych utworów muzycznych. W nawiązaniu do kwadrofonii promowano ją z 2 tylnymi głośnikami i jak widać na ilustracji powyżej może być z ekstremalnie prostym układem pasywnym. Prawidłowo działa również bez żadnej regulacji z jednym głośnikiem, który może być podłączony między plusami lub minusami oraz umieszczony z przodu lub tyłu.

  

W ofertach RTV są również ciekawe propozycje z cyfrowym połączeniem, jak np flagowy KEF LS50 Wireless II, ale np to co jest deklarowane dla wejścia zostaje podpróbkowane do połowy. Szerzej w tym temacie jest pt 384 kHz w ofercie RTV bywa wiarygodne nieco inaczej. Teoretycznie wiele może zmienić aktualizacja oprogramowania dla nowego formatu dźwięku przestrzennego, ale oferty z prestiżowymi marki hi-fi mają inne założenia biznesowe.

 

Największym zaskoczeniem może być oferta z marką Altec Lansing, z którą w 1943 roku pojawił się pierwszy współosiowy przetworniki elektroakustyczny, a teraz ich głośniczki są masowo montowane w laptopach. Wikipedia podaje również: Altec Lansing introduced a multichannel soundbar in 1998 called the Voice Of The Digital Theatre or the ADA106. It was a powered speaker system that offered stereo, Dolby Pro-Logic and AC3 surround sound from the soundbar and a separate subwoofer. Wiodącą pozycję w Alliance for Open Media ma Samsung i jest właścicielem marki JBL (James Bullough Lansing), z którą od dłuższego już czasu silnie inwestują w ofertę z soundbarami. Z Altec może pojawić się jakaś podobna ofensywa z myślą o użytkownikach komputerów. Ich produkty będące współczesnymi odpowiednikami boom box odnajdują się w aktualnym asortymencie marketów, co może zostać znacznie rozszerzone z legendarną marką i szansa na to pojawia się z nowym formatem dźwięku bez opłat licencyjnych.

Bardzo prawdopodobne jest, że Altec wybierze jednak do tego koncepcję, o której wspomniane jest w tekście pt Boombox w perspektywie prostej oceny Eclipsa Audio w renomowanym What hi-fi. Intensywne reklamy telewizyjne JBL są również z boombox, chociaż w tym miejscu bardziej logiczny wydaje się soundbar.

Benjamin's Psychoacoustic Lab testuje oraz wdraża na bieżąco możliwości optymalnego odtwarzania muzyki z nowymi rozwiązaniami technologicznymi, a w szczególności z wykorzystaniem potencjału obliczeniowego i otwartej struktury PC.

 
 Wieleojęzyczny profil PC4uMusic na Facebook>>>