Odtwarzacz winylu i szalaku dla cyfrowego zapisu


Ewolucja z czysto mechanicznego odtwarzania nagrań z muzyką na wspierane elektrycznie była prawie wiek temu, a z analogu na cyfrę nadal trwa. Ciekawą ofertę ma niemiecka marka Dual z praktycznym wsparciem duńskiego Ortofon. Dual wystartował w 1927 roku. Bracia Christian i Joseph Steidinger stworzyli podwójny napęd dla gramofonu: elektryczny i sprężynowy. Reklamowano to jako „Dual-Motor” i to określenie przylgnęło do nich oraz zaistniało w nazwie ich marki. Ortofon założyli Arnold Poulsen i Axel Petersen, którzy od 1918 roku działali na potrzeby filmów dźwiękowych, a później płyt gramofonowych. Nazwa pochodzi z greki: orto - poprawne i fon - brzmienie.

Odtwarzacz płyt szalakowych z silnikiem elektrycznym zamiast mechanizmu z korbką był bardziej praktyczny dla słuchania muzyki w domu. Podwójny mechanizm pozwalał natomiast odtwarzać ją także na łonie natury, co już wówczas było popularne. Teraz można wiernie zgrać płyty winylowe i szalakowe na twardy dysk, a zapisaną z nich muzykę w plikach swobodnie odtwarzać w dowolnym miejscu. Serwisy strumieniowe maja oczywiście bogatą ofertę nagrań, ale ich jakość zbyt często pozostawia wiele do życzenia. Warto jest mieć własny serwer muzyki w PC z optymalnej jakości nagraniami pobranymi z sieci i zgranymi z CD oraz płyt analogowych.

Zapis na analogowych płytach dzielony jest na:

Gruborowkowy, z którym były tylko z nagrania monofoniczne w rowku szerokość 150 mikronów, do odtwarzania z igłą o promieniu wierzchołka 51-76µm.

Drobnorowkowy, gdzie dla nagrań monofonicznych jest rowek o szerokości 50 mikronów, a stereofonicznych 40. Oferowane są dla nich igły o promieniu wierzchołka od 13 µm do 18, a dla mono do 25 i warto jest z takich korzystać, by zapewnić optymalne odtwarzanie muzyki z rowka płyty.

Odtwarzacze dla każdego rodzaju płyt analogowych

Ciekawą recenzję produktu kosztującego 2299 zł z wkładką Ortofon 2M Red opublikował Michał Sommerfeld:, gdzie w bardzo rzeczowy sposób podkreślił: W mojej karierze sprzedawcy Hi-Fi wielokrotnie widziałem panikę w oczach kiedy zaczynałem tłumaczyć jak działa gramofon i niewątpliwą ulgę, gdy kwitowałem to: „ale ten gramofon ma wszystko co jest potrzebne”. Z tego względu CS418 bardzo mnie ucieszył, ponieważ jedyne czego potrzebujemy, żeby cieszyć się winylem, są właśnie płyty.

Obszerną recenzję opublikował także Tomasz Karasiński i można tam przeczytać: Nikogo nie dziwi fakt, że vintage'owe gramofony Duala są dziś całkiem poszukiwanym towarem. Choć w sklepach specjalizujących się w takim sprzęcie i na internetowych aukcjach nie są one jakąś wielką rzadkością, to ich ceny już nie spadają, a nawet jeśli przyjdzie nam zapłacić 1499 albo 1999 zł, to wciąż tyle samo, ile kosztują nowe, ale bardzo skromne gramofony. Jeszcze do niedawna myślelibyśmy wyłącznie w ten sposób, bo nowego Duala nie można było kupić. Kilka dni temu to się zmieniło. Firma przypomniała nam o swoim istnieniu, wypuszczając na rynek dwa blisko spokrewnione modele, CS 418 i CS 518. Oba na wskroś klasyczne, ale bogato wyposażone. Oba są manualne, z tym że pierwszy otrzymał wbudowany przedwzmacniacz korekcyjny, napęd paskowy, łatwe w obsłudze ramię i wkładkę Ortofon 2M Red, a w drugim dodatkowo zamontowano ramię z bardziej zaawansowanym technicznie zawieszeniem. Spodziewałem się, że Dual policzy sobie za nie jak za zboże, ale i tu spotkało mnie zaskoczenie. CS 418 kosztuje 2299 zł, a CS 518 - 2999 zł. Dwa tysiące z kawałkiem za nowiutkiego Duala? Musiałem się temu przyjrzeć, dlatego jeszcze przed oficjalną premierą do naszej redakcji zawitał tańszy model CS 418.


Ciekawszy jest droższy Dual CS 518, o którym w witrynie producenta informuje: Dla prawdziwych entuzjastów winylu, CS 518 jest wyposażony w podwójny kardanowy układ tonu wykorzystujący łożyska kulkowe dla zapewnienia optymalnej precyzji. To marketingowe wyjaśnienie może być niewystarczająco przekonujące, że warto jest zainwestować dodatkowe 600 zł w lepsze ramię gramofonowe, więc nie zaszkodzi przypomnieć, jaką ono ma funkcję. Mocowana jest w nim wkładka gramofonowa, którą ma prowadzić po płycie od zewnętrznej krawędzi do środka. Wkładka decyduje co zostanie wydobyte z płyty. Nie może jednak rozróżnić wibracji własnych ramienia i tego co przetwarza z rowka płyty. Jeżeli mikroskopijny diament na igle zamontowanej we wkładce nie jest stabilnie prowadzony w rowku, to w wygenerowanym sygnale z muzyką pojawiają się przekłamania.

Bez mała 2 razy więcej kosztuje w sklepie audio Dual CS 618Q. Zamiast napędu paskowego ma talerz zintegrowany z silnikiem i w specyfikacji jest lepsza wartość Wow & Flutter: < ±0,7 % (DIN WTD). W j.pol. podawane jest niezwykle sugestywnym dla tego pomiaru określenie "Drżenie i kołysanie dźwięku". Chodzi o test wskazujący skalę nierównomierną pracę napędu. Był to istotny problem i testy pozwalały odpowiednio skalibrować gramofon. Na zdjęciu powyżej widać taki test. We współczesnych gramofonach problemem nie jest już tak poważny i korzystniej jest przez to zainwestować taką kwotę w lepszej klasy igłę.

W tych 3 gramofonach zamontowana jest taka sam wkładka Moving Magnet od duńskiego Ortofon. Jedną z zalet wkładek MM tej marki jest, że w prosty sposób można zmienić w nich igłę, by optymalnie pasowała do rozmiaru rowka płyty. Oferowana z gramofonami wkładka ma promień końcówki trzpienia r/R 8/18 µm. Zamiennik dla mono z białą oprawką i Nude Spherica ma R 18 µm, a dla 78 z szarą R 65 µm. Można dokupić również igłę z precyzyjniej oszlifowanym diamentem, jak Bronze z Nude Fine Line r/R 8/40 µm, czy czarną z Nude Shibata r/R 6/50 µm, a nawet jej zmodyfikowaną wersję z zastosowaniem boru, która pojawiła się z okazji jubileuszu 250 rocznicy urodzin Ludwiga van Beethoven'a. Warto przy tym pamiętać, że dla 2M Red i zamienników optymalne ustawienie w ramieniu siły śledzenia to 18 mN, a dla tych droższych 15.

Mają wbudowany przedwzmacniacz dla wkładek Moving Magnet. Jest standardowo z korekcję RIAA. Można wyłączyć ten wzmacniacz, by skorzystać z droższego lub robić korektę z cyfrowym filtrowaniem w PC i w ten sposób zapewnić niższe przekłamania w nagraniu z muzyką. Ta możliwość wyłączenia jest również bardzo przydatna przy zgrywaniu płyt wydanych przed 1954 rokiem i szalakowych, które nie mają nagrań z korekcją RIAA.

Najbardziej zaawansowane rozwiązanie Duala są w modelu Primus Maximus. To limitowany do 100 szt model referencyjny z ręcznym wykonaniem na zamówienie w Niemczech. Oferta jest dla absolutnych koneserów i na zdjęciu powyżej widać, jak wiele wysiłku włożone jest dla stabilizacji ramienia. Dotyczy to również wibracji obudowy, w której jest zamontowane ramię. Ograniczenia są także dla niepożądanych drgań płyty, które zakłócają pracę wkładki. Chodzi o własne drgania mechaniczne gramofonu i akustyczne, które generuje głośnik w trakcie odtwarzania w domu muzyki z płyt analogowych. Te akustyczne nie są na szczęście problemem przy zapisie z płyt analogowych do plików w PC, bo głośnik nie musi w tym czasie generować dźwięku z wysoką mocą.


Jest w tej ofercie z Niemiec duńska wkładka Ortofon Quintet Bronze. To Moving Coil i przez to nie ma tu przedwzmacniacza dla wkładki Moving Magnet, jak w tańszych modelach. Wkładka ma diament ze szlifem Nude Fine Line r/R 8/40 μm. Nie jest to optymalne dla starszych płyt. Ekskluzywny MC dla mono ze specjalnie polerowanym Nude Ortofon Replicant 100 na wsporniku borowym i promień końcówki trzpienia - r/R 5/100 µm. Wielokrotnie taniej można dokupić wkładkę MM z podwójnym zestawem stosownych igieł. Zmieniając wkładki należy tylko za każdym razem pamiętać o właściwym ustawieniu ramienia. Z Quintet zalecana siła śledzenia to 23 mN i tylko 18 z 2M dla płyt bez RIAA. 

Odtwarzacz płyt winylowych z wieloma opcjami

W cenie ok 2000 zł był Dual DT 500 USB z całkiem dobrym ramieniem i popularną wkładką AudioTechnica 3600 ze sferycznym szlifem diamentu igły . Zawieszenie ramienia wzoruje się na udanej konstrukcji vertical pivot, która pojawiła się w CS 5000. Gramofon ma także przedwzmacniacz analogowy dla korekcji RIAA oraz przetwornik analogowo cyfrowy dla wyjścia USB. Polecany program to bezpłatny AudaCity. Pozwala to zrobić prostą archiwizację muzyki z płyt winylowych, ale są także możliwości dla bardziej ambitnych.

  •  Przetwornik A/C nie pracuje precyzyjnie i jest możliwość korzystania z sygnaułu analogowego, który został skorygowany wg standardu RIAA i optymalnie przetworzyć go na cyfrowy z mocą obliczeniową PC. 
  • Sygnał wygenerowany przez wkładkę dostępny jest również bez wzmocnienia i korekty RIAA 
  • Wkładkę można oczywiście wymienić na znacznie lepszą i wówczas trzeba poświecić dużą uwagę z jej właściwym zamontowaniem

Absolutna referencja dla zgrywania winylu

Jedną z najbardziej zaawansowanych konstrukcji gramofonowych na świecie zaoferował Peter Forsell z zawieszeniem ramienia i talerza na poduszce powietrznej. Jest to najbardziej skuteczny sposób na eliminowanie drgań własnych gramofonu i tych akustycznych z głośnika. Kalibracja ciśnienia dla tych poduszek powietrznych jest jednak dużym wyzwaniem i dotyczy to szczególnie ramienia. W tym gramofonie diament na igle we wkładce prowadzony jest w identyczny sposób, jak podczas tworzenia rowka płyty. Uzyskanie w domu takiej precyzji odtwarzania muzyki z rowka płyty winylowej wymaga sporej inwestycji, a jej pełna rentowność zależna jest od wahań barometrycznych. Niemniej z tym gramofonem można najwierniej wydobyć muzykę zapisaną w rowku płyty winylowej, by to w cyfrowej formie zachować na twardym dysku. 

Ramię prowadzące wkładkę równolegle w rowku płyty nazywane jest tangencjalnym i znajduje zastosowane już od lat 1950-tych. Oferty z min miało wiele firm: Bang&Olufsen, Harman Kardon, Lenco, Marantz, Pioneer, Revox, Sony, Technics. Angielskojęzyczna nazwa to: Linear tracking

W tradycyjnym ramieniu jest zawsze ustawienie kompromisowe, które najczęściej wystarcza dla zgrania muzyki z płyt analogowych dla domowego serwera muzyki.


Wszystkie płyty analogowe mają także mniejszy lub większy błąd z wycentrowaniem. Skorygować może to Nakamichi Computing Turntable. Najbardziej zaawansowany model TX-1000 widać na zdjęciu i pozwala stwierdzić w praktyce, że błąd z wycentrowaniem jest mniej uciążliwy z ramieniem, jak w Air Forsell.

 

Płyty nie są również idealnie płaskie i japoński Luxman zaoferował rozwiązanie z podciśnieniem, by perfekcyjnie przylegała do talerza. Szwajcarski Thorens zaoferował natomiast gumową podkładkę na talerz do której płyta mogła dokładniej przylegać przez wytworzenie między nimi próżni, z pomocą pompy podciśnieniowej. Bez takich rozwiązań tradycyjne ramie ma jeszcze bardziej utrudnione zadanie, bo zmaga się z wieloma kompromisami, by diament był precyzyjnie położony w rowku płyty.

 Cyfrowy zapis muzyki z płyt analogowych nie ma sensu ze współczesnymi urządzeniami z wyjściem USB, w których ramię gramofonowe ma najczęściej wkładkę nazywaną: piezoelektryczna, kryształowa, ceramiczna. 

Taka wkładka była kiedyś dobrą alternatywą dla stalowego kolca w gramofonach na korbkę. Sprawdzała się w czasach, gdy w domach popularne były meble z wbudowanym głośnikiem i radiem lampowym, którego pierwotną funkcję rozszerzono wbudowanym gramofonem elektrycznym, a ten musiał pracować w wyjątkowo niekorzystnych warunkach z gąszczem najróżniejszych drgań.

Dual wprowadził w związku z tym do swojej oferty gramofony z elastycznym zawieszeniem. Były montowane w bardzo wielu zintegrowanych z głośnikiem radiogramofonach lampowych. Miał niejednokrotnie zaawansowane rozwiązania dla automatycznego odtwarzania wielu płyt, co bardzo dobrze sprawdzało się podczas domowych imprez z tańcami.


Później dla płyt LP zaoferowano z nowoczesnymi wkładkami  i elastycznym zawieszeniem wolnostojące gramofony do tranzystorowych zestawów stereofonicznych.

W domach pojawiło się z czasem dużo więcej płyt, więc automatykę ograniczono do pojedynczego ich odtwarzania i taki wolnostojący gramofon Dual sprzedawany był w  stereofonicznych i kwadrofonicznych zestawach bardzo wielu marek.


Jeszcze bardziej popularny był przez długie lata w najróżniejszych zestawach nawiązujących bezpośrednio do tradycji radiogramofonu. Po II wojnie światowej Dual stał się największym producentem gramofonów w Europie, zatrudniając ponad 3000 pracowników w kilku fabrykach. Tak silna pozycja na rynku spowodowała, że przygotowali także współczesną ofertę z wyjściem USB, ale obecnie producenci urządzeń wielofunkcyjnych preferują jakość gramofonu z najniższego przedziału cenowego. W takich urządzeniach liczy się teraz ilość deklarowanych funkcji, a nie jakość odtwarzania muzyki i wystarczyć ma ogólna wiara, że stare płyty są lepsze od współczesnych nagrań.

Niemniej z legendarną marka amerykańską  jest oferta za ponad 30 tys i w informacji na jej temat podane jest: Na pierwszy rzut oka zintegrowany gramofon McIntosh MTI100 może wyglądać jak zwykły gramofon, ale bliższe spojrzenie ujawni, że tak naprawdę jest o wiele więcej. To naprawdę jedyny w swoim rodzaju produkt, przeznaczony dla tych, którzy chcą maksymalnej elastyczności w swoim domowym systemie audio, ale nie chcą – lub nie mają miejsca – na duży system audio w swoim domu. Dzięki całej wbudowanej łączności, jaką oferuje MTI100, może stać się centralnym elementem nowoczesnego domowego systemu audio dla nowoczesnego stylu życia. Po prostu dodaj swoje ulubione głośniki, a otrzymasz kompletny i wszechstronny system audio.


Pojawiają się również współczesne oferty, jak te opisane pt Bezprzewodowy soundbar dla zaspokojenia winylowego trendu


MusicCast Vinyl 500 to ciekawa oferta japońska dla nowoczesnego domu i o tej koncepcji można przeczytać we wpise pt Bezprzewodowy odtwarzacz winylu od Yamaha

Można oczywiście zintegrować gramofon także z obudową dla PC, by połączyć taki zestaw analogowo z aktywnymi głośnikami, ale użycie w tym celu modułu USB od Duala nie ma większego sensu.

W temacie jest tekst pt 10 tys za referencyjny przedwzmacniacz bez korekcji RIAA
 


Komentarze

  1. W tekście podane są linki do inf. w j. ang. o igłach Ortofon po polsku dane są niepoprawnie wprowadzone. Bez sensu jest dla płyt mono typ rysika - Nude Shibata i promień jego końcówki - r/ R 6/50 µm , jak podano na https://www.ortofonpolska.pl/ortofon-hifi/ig%C5%82y-stylusy/ig%C5%82a-2m-mono

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Poprawnie jest Stylus type - Nude Spherical; Stylus tip radius - R 18 µm https://www.ortofon.com/stylus-2m-mono-p-394-n-3384

      Usuń
  2. w temacie 618Q wiele mówi notka z Primus Maximus

    Jego regulacja jest specjalnie zaprojektowana dla aplikacji audio high-end, kładąc nacisk na stabilność, bez szybkich czasów rozruchu i wysokiego momentu obrotowego. Cechy te są ważne jedynie w zastosowaniach DJ-skich i nie są odpowiednie w tak wysokiej jakości systemie.

    https://www.dualpolska.pl/primus-maximus

    OdpowiedzUsuń
  3. jest polskojęzyczna strona z promocyjnymi cenami Dual https://www.dualpolska.pl/promocje

    OdpowiedzUsuń
  4. Over a century of spinning - A history of Dual https://www.stereolifemagazine.com/articles/item/1546-over-a-century-of-spinning-a-history-of-dual

    OdpowiedzUsuń
  5. Ortofon Hi-Fi 2M Black LVB 250 MM Cartridge Review Posted on 31st May, 2021 https://www.stereonet.com/au/reviews/ortofon-hi-fi-2m-black-lvb-250-mm-cartridge-review

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Download the 2M Black LVB 250 product sheet https://www.ortofon.com/media/151408/ortofon_2m-black-lvb-250-product-sheet.pdf

      Usuń
    2. 2M Black LVB 250 został zaprojektowany w oparciu o koncepcję swojego poprzednika - 2M Black, ale sposób wykonania wersji LVB 250 to krok dalej, w celu zwiększenia możliwości i doskonałości technicznej tej wkładki.

      2M Black LVB 250 wykorzystuje diament Nude Shibata na wsporniku z boronu. Jest to kombinacja znana z uznanej wkładki MC Cadenza Black. Smukły, polerowany profil rysika Nude Shibata pozwala na szeroką powierzchnię styku ze ściankami rowka i zapewnia niezwykle szczegółową reprodukcję w całym spektrum, włączając w to nawet najwyższe częstotliwości. Zastosowanie niezwykle sztywnego i lekkiego wspornika wykonanego z boronu, dodaje zdecydowanej przejrzystości, dynamiki i szybkości reakcji.

      Dla osiągnięcia optymalnej interakcji między elastycznością a tłumieniem, Ortofon opracował nową mieszankę silikonową dla układu zawieszenia. Nowa formuła materiału oparta jest na bardzo wydajnym nanonapełniaczu - Multi Wall Carbon Nano Tubes (MWCNT). Nowa mieszanka na bazie MWCNT oferuje pożądane właściwości mechaniczne, które zapewniają lepsze tłumienie i poprawiają ogólne osiągi wkładu

      https://www.winyle.pl/ortofon/7560-wkladka-mm-ortofon-2m-black-lvb250.html

      Usuń
  6. Ortofon's 2M Black LVB 250 Cartridge Delivers Smooth, Sweet and Well-Detailed Sound (Michael Fremer | Jun 07, 2022) https://www.analogplanet.com/writer/46615

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Sobota, 17:00 Michael Fremer - tajemnice analogu na AdidioVideoShow https://audioshow.pl/pl/wystawa/seminaria/sobota_17_00_michael_fremer_tajemnice_analogu_

      Usuń

Prześlij komentarz

Popularne posty

Analogowo ze streamingu do nowoczesnego zestawu Unitry

51 tys za polski zestaw dla odtwarzania winylu

Analogowe radio FM jest od dawna cyfrowe

Atutem dla muzyki z PC jest jego otwarta struktura

Audycja radiowa pozostaje dla muzyki po zmianie w podcast

Anni-Frid Lyngstad solowo z winylu i CD na PC

Audio dla domu w zestawie z PC, czy z telefonem?

34 000 PLN za zestaw do odtwarzania winylu

Audio w PC wymaga nieco uwagi przy kompletowaniu z oferty RTV