Widowiskowa konstrukcja obudowy głośnika na zdjęciu powyżej należy do rodzaju nazywanego linią transmisyjną. W polskojęzycznym słowniku hi-fi jest hasło Terminologia audio - głośniki i kolumny, w którym szeroko poruszony został temat klasyfikacji różnych konstrukcji. Podane jest tam w akapicie Obudowy głośnikowe - typy konstrukcji:
Najpopularniejszym typem obudowy głośnikowej jest bass-reflex. Ten termin jest używany zarówno w języku polskim jak i angielskim. W angielskim występuje także w wersji skróconej reflex, alternatywnie można użyć określenia reflex enclosure. Dla tego typu konstrukcji stosuje się też szereg terminów alternatywnych. A więc mamy obudowę wentylowaną, po angielsku vented enclosure. Kolejny wariant to obudowa z otworem, po angielsku ported enclosure. Tu warto zwrócić uwagę, że obudowa typu linia transmisyjna (ang. transmission line, skrót TL stosowny w obu językach), też ma otwór, ale to już jest inna konstrukcja. Czasami można też spotkać przypadki, gdy otwory w obudowie pełnią inną rolę niż w konstrukcji bass-reflex, co dotyczy głównie głośników średniotonowych. Trzeba w takich przypadkach mieć się na baczności, żeby nie doszło do pomyłki. Czasami przepływ powietrza w tunelu jest w jakiś sposób tłumiony (przykładowo przekrój tunelu jest wypełniony cienkimi rurkami), wówczas mamy tłumiony bass-reflex (ang. damped reflex)
Dostępna jest również informacja czasopisma Audio z bardziej konkretnie ujętym tytułem "Co to jest obudowa z linią transmisyjną?" i rozpoczyna się: Punktem wyjścia dla obudowy z linią transmisyjną było stworzenie idealnych warunków akustycznych do wytłumienia fali od tylnej strony membrany. Obudowa tego typu miała być układem nierezonującym, a jedynie izolującym energię od tylnej strony membrany (której nie można "po prostu" pozwolić na swobodne promieniowanie, gdyż jest w przeciwfazie z przednią stroną membrany)..
Najpewniej jest jednak klasyfikować je jako labirynt akustyczny. Tak określił je Benjamin Olney, który pierwszy zaprezentował tą koncepcję na początku lat 30 XX wieku. Te konstrukcje obudowy były od początku dużym wyzwaniem stolarskim. Na zdjęciu powyżej widać wersję z back loaded horn dla japońskiego przetwornika współosiowego. W latach 70 domowe konstrukcje z labiryntem akustycznym były atrakcyjną alternatywą dla oferty RTV na potrzeby odtwarzania muzyki z nagrań kwadrofonicznych. Łatwiej było ustawić 4 takie głośniki w domu i nie wymagały potężnych wzmacniaczy. Szczególnie popularne stały się z przetwornikiem współosiowym Foster. Zapewniały w domach optymalny odsłuch kwadrofoniczny dla siedzącego na kanapie lub w fotelu.
Japoński producent Fostex, który zmienił swoją nazwę z Foster, ale ma nadal w ofercie obudowy TL dla swoich elementów współosiowych. Jest zgrabna obudowa z wymiarami 145(S) x 343(W) x 216(G), która zmieści się między książkami na półce. W zestawie za 300 dolarów jest 4 calowym FE103En, więc nie wymaga silnego wzmacniacza mocy. Jest ciekawą alternatywą dla fanów wzmacniaczy lampowych, czy tranzystorowych, które pracują w ekskluzywnej klasie A. Fostex Denki jest renomowanym dostawcą podzespołów dla znanych marek: Sennheiser, Sony, Yamaha, Denon, Nokia, Apple, Clarion. W j. pol. oficjalna strona tej marki nie wspomina, że ich korzenie sięgają roku 1948, co jest podane nawet w angielskojęzycznym haśle Wikipedii. Podobnie oferta w j. japońskim jest bardziej bogata od tej dla reszty świata
Jest również atrakcyjna dla fanów lamp i klasy A oferta obudowy TL dla 8 calowego Fostex FE206NV 8" Full, który ma Qts 0,26 i kosztuje $149. Zestaw przygotowany jest już dla bi-ampingu, co pozwala na zastosowanie aktywnej zwrotnicy. W tym temacie jest tutaj na blogu wpis pt Aktywna i pasywna zwrotnica jest dla tej samej funkcji
W Szwecji z marką Rauna odlewano w latach 80 obudowy z betonu, które miały labirynt akustyczny. Reklamowano je z hasłem "Najgorsze co można zrobić z 6 desek to głośnik". Popularny stał się ważący 25 kg 2 drożny model podłogowy z nazwą Leira. Odtwarzanie z nimi muzyki w domu nie wymagało tak silnego wzmacniacza mocy, jak ten widoczny na zdjęciu powyżej, chociaż ich zwrotnica była zaawansowanym układem pasywnym, a takie mają zawsze spory apetyt na prąd, by optymalnie wysterować przetworniki elektroakustyczne.
Zaoferowano także droższy Njord z podwójnymi elementami dla rejestru opowiadającego za podstawowe dźwięki instrumentów. Takie rozwiązanie zapewniało z tradycyjnym sprzętem audio bardziej precyzyjne odtwarzania zapisu stereofonicznego. Wymagało to przy okazji precyzyjnego uformowania przedniej ścianki. Stosowną do tego modyfikację wprowadzono później także w tańszym modelu, czego nie widać na zdjęciu powyżej z potężnym wzmacniaczem i mogło to być jedynie dla bardzo limitowanej serii, z którą odtwarzanie muzyki było jednak jeszcze bardziej wiarygodnie.
Tapered Quarter-Wave Tube
Taką konstrukcję miały Leira i Njord. W języku angielskim została udostępniona w Holandii zaawansowana informacja z kaluratorem dot. takiego rozwiązania i rozpoczyna się: First described by Paul Voigt in 1930, TQWT/QWT uses like a transmission line design pipe lenght of 1/4 wavelenght of driver's resonance frequency. TQWT and QWT stands for (tappered) quarter wave tube and are also refered as Voight Pipes
W ofercie Rauna był również pasywny subwoofer Atle, którym zamożni fani marki kompletowali Njord, co w dużej mierze dublowało właściwości tej oferty. Betonowa obudowa tego subwoofera zapewnia unikalną stabilność dla precyzyjnego odtwarzania niskich tonów i jest to istotna zaleta, by optymalnie korzystać dla wyższych rejestrów z tradycyjnych głośników 2 drożnych, które są znacznie tańsze od Njord lub mają bardziej zaawansowane przetworniki elektroakustyczne. Widoczne na zdjęciu powyżej drewniane "podłoże" nie jest w żaden sposób zgodne z oryginalnym rozwiązaniem.
Reaktywowana marka Rauna of Sweden oferuje teraz głośniki z betonową obudową typu bass-reflex i są znacznie mniejszym wyzwaniem dla producenta. Nowy model z nazwą Oden można w dużym uproszczeniu opisać jako połączenie w jednej obudowie Atle z Leirą, a ta w zamian za 2 przetworniki dostała jeden współosiowy. Nie ma tu śladu po innowacyjnej koncepcji z przednią ścianką i w zamian jest tradycyjne tłumienie, w czym jest kolejne ułatwienie dla producenta.
Pozostała pasywna zwrotnica, ale jest 3 drożna i w nowej wersji ma większy apetyt na dobrej klasy wzmacniacz, czyli są wyższe wymagania dla użytkownika, co być może nie jest wyzwaniem dla chętnych, by zainwestować w produkt z legendarna marką niebagatelne 30 tys. złotych.W tym przedziale cenowym można oczekiwać rozwiązania z aktywną zwrotnicą.
Reklama reaktywacji marki wskazuje, że planowane było wznowienie 3 modeli, ale w ofercie jest tylko Oden i powodem tego mogą być trudności z produkcją, co wyjaśnienia wówczas wysoką cenę. Na zdjęciu powyżej w gronie starych modeli nie pokazano najmniejszego, który miał bass-reflex w 12 kg obudowie o wymiarach 264 x 264 x 350 mm i nazwany został Tyr. Ten mały głośnik mógł być ciekawą ofertą jako satelity dla subwoodera Alte, ale skonstruowany został jako całkowicie samodzielna oferta.
Następcą Tyra był Freja, a Njord pojawił się z 2 wersjami Balder i Ymer. Uzupełnieniem tej oferty był nietypowy Cheops. Z marką Opus 3 były Chaconne, Chorus och Credo, które przypominają nową ofertę Rauna of Sweden, gdzie najmniejszy to Vidar, a średni Vale. Te szwedzkie głośniki w betonowych obudowach mają pasywne zwrotnice. Z wyjątkiem Oden i Alte są to rozwiązania 2 drożne. Pojawiają się w Polsce na rynku wtórnym z atrakcyjnymi cenami i warto jest je zmodernizować, o czym jest szerszej poruszone w blogowym wpisie pt Aktywna zwrotnica cyfrowa za jedynie 110 Euro
Rauna Balder loudspeaker to tytuł anielskojęzycznej recenzji, którą John Atkinson zamieścił w serwisie stereophile.com 13 sierpnia 2021, a powstała 1 czerwca 1988 i w podsumowaniu napisał tam: The sound of the Balders straight from the boxes was over-hard in the lower treble. This hardness all but vanished after an overnight warm-up. Jest to normalna rzecz, by uzyskać optymalną elastyczność gumowego zawieszenia przetwornika elektroakustycznego. Adekwatnie do tego po latach zawieszenie może być już w słabej kondycji, o ile głośniki nie były przez dłuższy czas używane.
Unikalne konstrukcje są w cenie. Brytyjskie głośniki aktywne BOWERS & WILKINS Nautilus kosztują 220 tys. zł. i autor recenzji z właściwym dystansem do tej inwestycji podaje we wstępie:
Opisując pół roku temu Grand Utopie Be, przywołałem komentarz z jednej z niemieckich recenzji, której autor pozwolił sobie na porównanie francuskich superkolumn do budek telefonicznych. Sam więc pytałem: Czy Francuzi chcą odebrać Anglikom prymat w tej dziedzinie? Angielskie budki telefoniczne są przecież takie stylowe... Tym razem Anglicy Francuzom się rewanżują, okazując taką fascynację ślimakami.
Ciekawy jest również początek tekstu: Zanosi się na to, że raport z laboratorium Nautilusa będzie najobszerniejszym w naszym dorobku. Ale uzasadnia to nie tylko ranga tej konstrukcja, lecz także jej niezwykła natura. W pierwszej reakcji na perspektywę pomiaru Ślimaka, wobec faktu, że ma on zwrotnicę aktywną, byliśmy raczej przestraszeni, ale szybko uświadomiliśmy sobie, że otwiera to przed nami nawet więcej niż mniej możliwości, w stosunku do normalnych konstrukcji z filtrami biernymi.
Jest oczywiście także na temat ich unikalnej konstrukcji: Ale już po opisie konstrukcji wiemy, że obudowa dla niskotonowego nie jest otwartą linią transmisyjną, lecz funkcjonowaniem bardziej przypomina obudowę zamkniętą, co doskonale potwierdza ten pomiar. Mówiąc najkrócej Brytyjczycy oferują Voight Pipe inaczej, a sprzedający je Audioklan uznał, że wystarczy określenie: Obudowa: Zamknięta
W opisie udostępnianym przez Top Hi-Fi & Wideo Design jest bardziej rzetelne podejście do tematu. Na ilustracji pokazane są elementy konstrukcji obudowy z wyjaśnieniem: Długie, stożkowe rury tłumiące były rewolucją, pozwalając jednostkom
napędowym na optymalną pracę poprzez delikatne pochłanianie energii
błądzącej. Nie widać w tym aktywnej zwrotnicy ze stosowanymi wzmacniaczami, co wynika ze wspomnianej wyżej recenzji, ale nie widać także pasywnej, na którą wskazują zamieszczone przez sprzedawcę dane w specyfikacji technicznej:
- 4-drożny system głośników tubowych
- 1x 300mm aluminiowy stożek basowy
- 1x 100 mm aluminiowo-polimerowy stożek dolnego pasma średniotonowego
- 1x 50mm aluminiowa kopułka górnego zakresu średniotonowego
- 1x 25mm aluminiowa kopułka wysokoczęstotliwościowa
- Impedancja: 8Ω
- Zakres częstotliwości: 10Hz - 25kHz
- Rekomendowana moc wzmacniacza: 100-300 W
- 430 x 1210 x 1105 mm (S x W x G)
- Masa: 86,5 kg
Na filmiku powyżej widać także potężne wzmacniacze mocy, co jest z pewnością potrzebne przy pasywnej zwrotnicy 4 drożnej. W niej nawet najlepszej klasy podzespoły będą sukcesywnie traciły swoje właściwości i tym samym wartość tej inwestycji spadnie, co jest szczególnie istotną sprawą w tym przedziale cenowym. Bardziej logiczny dla takiej inwestycji wydaje się przez to opis w recenzji o aktywnej zwrotnicy. Producent na swojej stronie nie uznał natomiast za stosowne, by poinformować o co tu chodzi.
Pasywna zwrotnica 4 drożna jest bardzo zaawansowanym układem elektronicznym z cewkami i kondensatorami, gdzie trudno jest zachować wierność fazową i jeszcze bardziej istotna staje się kwestia starzenia się w niej podzespołów. Aktywna zwrotnica ogranicza problem ze starzeniem się podzespołów dla wysokich mocy, a jeżeli jest cyfrowa, to zapewnia do tego jeszcze większą precyzję i tym samym lepszą wierność fazową sygnału dla optymalnego wysterowania wszystkich przetworników elektroakustycznych. B&W ma już w tym zakresie praktyczne doświadczenie, bo w ich ofercie są również głośniki bezprzewodowe, chociaż z absolutnie innego przedziału cenowego i wiele mówi tu także brak faktów o takim ich produkcie, a jedynie marketingowe "John Bowers założył swoją firmę, ponieważ wierzył, iż ciekawy wygląd, innowacyjna konstrukcja i zaawansowana technologia są kluczami do rozkoszowania się dźwiękiem w domowym zaciszu. Ta właśnie wiara towarzyszy nam i inspiruje każdy produkt, który tworzymy, ..."
Komentarze