Kwadrofoniczne odtwarzanie nagrań stereofonicznych z zestawem hi-fi nie było niczym dziwnym.
Wikipedia w języku angielskim ma znacznie obszerniejsze hasło na ten temat, ale skoncentrowane jest na tropie cyfrowym, co po polsku silnie zredukowano do:
Ambiofonia – technika sztucznej regulacji pogłosu w salach koncertowych,
operowych, studiach radiowych i telewizyjnych, za pomocą
elektroakustycznych torów i układów nagłaśniających.
Jest jednym z
elementów reżyserii dźwięku, umożliwiając poprawę pełni jego brzmienia i
uzyskania efektów dźwiękowych dobranych do produkowanych utworów
muzycznych.
Szwedzkojęzyczna Wikipedia ma chyba najbardziej zgrabne wyjaśnienie. Ambiofonia to sposób na odtwarzanie muzyki z wygenerowaniem
w pomieszczeniu dźwięku, który dochodzi ze wszystkich
stron. Określenie ambiofonia używane jest również jako synonim dźwięku
przestrzennego (surround). Powstały różne techniki, a łączy je to, że
dźwięk daje wymiar głębi, który podkreśla akustykę pomieszczenia. We
wczesnych latach siedemdziesiątych ambiofonia była używana jako synonim
kwadrofonii lub czterokanałowego stereo. Może to obejmować również
nagrania dwukanałowe za pośrednictwem sztucznej głowy. Ostatecznie ambiofonia stała się synonimem tzw symulowane lub syntezowane
czterokanałowe stereo (z Dynaco/Scan Dyna i jego następcami).
Na podstawie informacji uzyskanych w normalnej konfiguracji
dwukanałowej można uzyskać pewne informacje na temat akustyki
pomieszczenia, w którym nagrano, odtwarzając dźwięk z przesunięciem
fazowym w dwóch tylnych głośnikach. Opracowano jednak również
skomplikowany, wielokanałowy system nagrywania o nazwie Ambiosonics, ale pod to hasło zgłasza się wiele wyjaśnień
Ambiofonia analogowa dostępna była nawet ze sprzętem produkowany w PRL. Na zdjęciu widać Amplituner Unitra Diora MERKURY DSH-303, czyli stereofoniczny odbiornik radiowy klasy hi-fi, który produkowały dzierżoniowskie ZRD i ich tradycje sięgały 1947 roku z licencją szwedzkiej Agi, a rok później rodzimej konstrukcji Pionier na bazie Philipsa z 1941.
PC z bezpłatnym AIMP i 4 aktywne głośniki sprawdzają się jednak lepiej od sprzętu RTV wyprodukowanego w PRL i poza jego granicami.
Bardzo istotna jest możliwość w Windows, by optymalnie skonfigurować rozmieszczenie głośników. Takiej możliwości nie było w lata 70 ubiegłego wieku, a bez tego umeblowanie z wieloma głośnikami staje się trudne. To była jedna z przyczyn, że kwadrofonia nie stała się równie popularna jak stereofonia. Dźwięk z wielu głośników bez stosownego skorygowania ich rozmieszczenia sprawia wiele niespodzianek, które redukują wierność odtwarzania muzyki.
Z tym problemem borykało się również szwedzkie rozwiązanie ortoakustyczne, by zapewnić z nagrań stereofonicznych dźwięk przestrzenny z 2 głośnikami. W widocznej na zdjęciu parze jest 30 przetworników elektroakustycznych. Zestaw kwadrofoniczny to aż 60, które brzmiały imponująco w mieszkaniu, ale wierność odtwarzania muzyki nie była dostateczna dla tej inwestycji. W tym przypadku nie pomaga w pełni nawet współczesna możliwość skorygowania w PC ustawienia głośników, chociaż poprawa jest wyraźnie słyszalna. Pomocna może być tu modyfikacja na podobieństwo fińskich monitorów Genelec, ale znacznie bardziej skomplikowana i nieproporcjonalnie droga, by cyfrowo skalibrować w zestawie stereofonicznym 24 przetworników wysokotonowych i 4 dla średnich, ale 2 basy mogą już zostać skalibrowane z dostępnymi w Windows ustawieniami. Alternatywą jest analogowe skorygowanie w pasmie powyżej basu, co ma jednak swoje skutki uboczne, a do tego dochodzi jeszcze starzenie się podzespołów i wynikające z tego niekontrolowane zmiany parametrów konstrukcji.
Perypetie z wieloma przetwornikami z rozwiązaniem trójdrożnym spowodowały, że w szwedzkiej ofercie ortoakustic powstały zupełnie proste alternatywy. Para takich głośników sprawdzi się jeszcze lepiej, gdy w Windows zostanie optymalnie skorygowane ich rozmieszczenie.
Amerykański Bose zaoferował natomiast bez mała pół wieku temu głośnik z jednym szerokopasmowym przetwornikiem elektroakustycznym, by odtwarzać podstawowy sygnał z nagrania stereofonicznego i ośmioma dla wygenerowania do tego dźwięku przestrzennego. Taka koncepcja podobnie jak szwedzka sprawdzała się dla jednokanałowego odtwarzania muzyki. W stereofonicznej ofercie z 18 przetwornikami efekty nie były wymierne w stosunku do ceny.
Producent z USA zaoferował przez to analogowy korektor, ale to tylko częściowo rozwiązywało problem. Niewiele zmieniało również odwrócenie głośników, by 8 przetworników generowało dźwięk do przodu i 1 do tyłu oraz logiczne przy tym niestosowanie korektora. Jednak z drobnymi modyfikacjami można było w ten sposób lepiej zagospodarować potencjał tych szerokopasmowych przetworników. Najlepiej sprawdziło odwrócenie koncepcji Bose w zestawie kwadrofonicznym, gdy każdy głośnik został powieszony w pionie na ścianie ze swoimi 8 przewodnikami na przodzie i dziewiątym całkowicie odłączonym. Taki zestaw można optymalnie skalibrować z ustawieniami w Windows.
Teraz Szwedzkie Radio udostępnia program II w strumieniu z Free Lossless Audio Codec i studyjnym standardem próbkowania 48 kHz. Muzykę nadawaną w audycji Rendezvous ciekawie było posłuchać z klasycznym ustawieniem głośników dla kwadrofonii. Miłym zaskoczeniem było, że bardzo przyjemnie słuchało się nawet nagrań mono z lat 30 ubiegłego wieku.
W nocy Szwedzi podobnie jak polska Dwójka mają transmisje BBC z nagraniami Europejskiej Unii Nadawców i na ten temat jest tekst pt FLAC i Muzyczna Noc Euroradia. Ambiofonia przy słuchaniu tych nagrań może być jeszcze milszym zaskoczeniem.
Pierwsze udokumentowane wykorzystanie dźwięku przestrzennego miało miejsce w roku 1940 podczas projekcji animowanego filmu Disneya – Fantazja.
Stworzony na tę okazję system składał się z trzech ścieżek dźwiękowych,
które były rozprzestrzeniane w sali za pomocą 54 głośników. Ścieżkę dźwiękową Leopold Stokowski nagrał wraz ze współpracownikami latem 1939 w sali koncertowej Philadelphia Academy of Music.
Nietypowa koncepcja z dźwiękiem przestrzennym i audycją w strumieniu aac jest na przykładzie muzyki do filmów z 007 opisana pt Ambiofonia akustycznie z Rendezvous szwedzkiego radia
Tani zestaw ambiofoniczny z zagospodarowanie wspomnianego w tekście powyżej rozwiązania dla amerykańskich Bose poruszony jest w temacie innej konfiguracji dla dźwięku przestrzennego: 4ch surround przez zgrabne kolumienki centralne
Podobnie jest z monitorami studyjnymi Tannoy, które przedstawione są pt 200 - 300€ to bardzo dobra oferta brytyjska z koaksjalnym przetwornikiem elektroakustycznym
Komentarze